แผนพัฒนาการท่องเที่ยวแห่งชาติ ฉบับที่ 2 พ.ศ. 2560 – 2564


คณะกรรมการนโยบายการท่องเที่ยวแห่งชาติ (ท.ท.ช.) มีอำนาจและหน้าที่หลักในการส่งเสริมการบริหารและพัฒนาการท่องเที่ยว รวมทั้งจัดทำแผนพัฒนาการท่องเที่ยวแห่งชาติเสนอต่อคณะรัฐมนตรีเพื่อพิจารณาอนุมัติ ซึ่งที่ผ่านมา ได้มีการจัดทำแผนพัฒนาฉบับแรกของประเทศไปแล้ว คือ แผนพัฒนาการท่องเที่ยวแห่งชาติ พ.ศ. 2555 – 2559 เพื่อใช้เป็นกรอบและแนวทางในการขับเคลื่อนการท่องเที่ยวของประเทศในระยะ 5 ปี โดยแผนพัฒนาการท่องเที่ยวฉบับดังกล่าวจะสิ้นสุดลงในปี พ.ศ. 2559 ซึ่งผลการดำเนินงานในระยะที่ผ่านมา แม้จะประสบผลสำเร็จในการเพิ่มจำนวน และรายได้จากการท่องเที่ยว แต่ยังประสบปัญหาและอุปสรรคสำคัญหลายประการ ที่ส่งผลกระทบต่ออุตสาหกรรมท่องเที่ยวมีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลาทั้งปัจจัยภายใน เช่น สถานการณ์การเมืองของประเทศ นโยบายของภาครัฐ การปรับตัวของภาคเอกชน และปัจจัยภายนอก เช่น สภาวะการแข่งขันในอุตสาหกรรมท่องเที่ยว การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมและความคาดหวังของนักท่องเที่ยว แนวโน้มการพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรม ความร่วมมือและความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ จึงนับเป็นโอกาสอันดีที่ประเทศไทยจะได้กำหนดวิสัยทัศน์การพัฒนาการท่องเที่ยว 20 ปี และแผนพัฒนาการท่องเที่ยวแห่งชาติ ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2560 – 2564) ให้สอดคล้องกับสถานการณ์ และก้าวทันการเปลี่ยนแปลงดังกล่าว เพื่อให้การท่องเที่ยวไทยยังคงบทบาทการเป็นสาขาหลักในการรักษาเสถียรภาพ และขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศ


1. ด้านศักยภาพและโอกาสของการท่องเที่ยวไทย


ในปัจจุบันโลกมีการเปลี่ยนแปลงสูงทั้งทางด้านเทคโนโลยี ด้านสังคมที่มีจำนวนประชากรผู้สูงอายุมากขึ้นและการได้รับข่าวสารความรู้ด้านการท่องเที่ยวอย่างรวดเร็ว ทำให้มีการวิเคราะห์แนวโน้มการเปลี่ยนแปลงสำคัญของโลก 5 ประการ ที่จะเป็นปัจจัยขับเคลื่อนการพัฒนาอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวของไทยอย่างมีนัยสำคัญ



2. วิสัยทัศน์การท่องเที่ยวไทย พ.ศ. 2579 (วิสัยทัศน์ 20 ปี)


“ประเทศไทยเป็นแหล่งท่องเที่ยวคุณภาพชั้นนำของโลกที่เติบโตอย่างมีดุลยภาพบนพื้นฐานความเป็นไทยเพื่อส่งเสริมการพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และกระจายรายได้สู่ประชาชนทุกภาคส่วนอย่างยั่งยืน” โดยมีแนวคิดหลักในการพัฒนาตามองค์ประกอบ 5 ประการ ดังนี้




3. ยุทธศาสตร์การพัฒนาในระยะแผนพัฒนาการท่องเที่ยวแห่งชาติ ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2560 – 2564)


กำหนดแผนการพัฒนาเพื่อเป้าหมายการยกระดับประเทศไทยให้เป็นประเทศพัฒนาแล้ว มีการบริหารจัดการอย่างมีประสิทธิภาพ และการเป็นแหล่งท่องเที่ยวคุณภาพอย่างยั่งยืน สอดคล้องตามกรอบยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี และแนวทางการพัฒนาตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560 - 2564) โดยกำหนดไว้ 5 ยุทธศาสตร์ดังนี้


ยุทธศาสตร์ที่ 1 การพัฒนาคุณภาพแหล่งท่องเที่ยว สินค้าและบริการด้านการท่องเที่ยวให้เกิดความสมดุล และยั่งยืน
ข้อย่อยที่ 1 พัฒนาคุณภาพแหล่งท่องเที่ยว สินค้าและบริการทุกรูปแบบอย่างมีมาตรฐาน
ข้อย่อยที่ 2 พัฒนาแหล่งท่องเที่ยวสินค้าและบริการอย่างยั่งยืน
ข้อย่อยที่ 3 สร้างสมดุลในแหล่งท่องเที่ยวสินค้าและบริการ ทั้งในเชิงพื้นที่ เชิงเวลาฤดูกาล และรูปแบบการท่องเที่ยว


ยุทธศาสตร์ที่ 2 การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานและสิ่งอำนวยความสะดวก เพื่อรองรับการขยายตัวของอุตสาหกรรมท่องเที่ยว
ข้อย่อยที่ 1 พัฒนาระบบโลจิสติกส์ด้านการท่องเที่ยว
ข้อย่อยที่ 2 พัฒนาสิ่งอำนวยความสะดวกด้านการท่องเที่ยว
ข้อย่อยที่ 3 พัฒนาระบบความปลอดภัยและสุขอนามัยในแหล่งท่องเที่ยว


ยุทธศาสตร์ที่ 3 การพัฒนาบุคลากรด้านการท่องเที่ยว และสนับสนุนการมีส่วนร่วมของประชาชนในการพัฒนาการท่องเที่ยว
ข้อย่อยที่ 1 พัฒนาศักยภาพบุคลากรด้านการท่องเที่ยวทั้งระบบให้มีขีดความสามารถในการแข่งขันสอดคล้องกับมาตรฐานสากล และเพียงพอต่อความต้องการของตลาด
ข้อย่อยที่ 2 ส่งเสริมให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการด้านการท่องเที่ยวและได้รับประโยชน์จากการท่องเที่ยว


ยุทธศาสตร์ที่ 4 การสร้างความสมดุลให้กับการท่องเที่ยวไทย ผ่านการตลาดเฉพาะกลุ่ม การส่งเสริมวิถีไทย และการสร้างความเชื่อมั่นของนักท่องเที่ยว
ข้อย่อยที่ 1 เสริมสร้างภาพลักษณ์ คุณภาพ เเละความปลอดภัยให้กับประเทศไทย
ข้อย่อยที่ 2 ส่งเสริมการตลาดเฉพาะกลุ่มเพื่อดึงดูดการเดินทางท่องเที่ยว และกระตุ้นการใช้จ่ายของนักท่องเที่ยว
ข้อย่อยที่ 3 ส่งเสริมเอกลักษณ์ของประเทศไทยและของแต่ละท้องถิ่น
ข้อย่อยที่ 4 ส่งเสริมการท่องเที่ยวภายในประเทศเเละการท่องเที่ยวที่สมดุลเชิงพื้นที่เเละเวลา
ข้อย่อยที่ 5 ส่งเสริมความร่วมมือกับผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้อง เเละการใช้เทคโนโลยีในการทำการตลาด


ยุทธศาสตร์ที่ 5 การบูรณาการการบริหารจัดการการท่องเที่ยวและการส่งเสริมความร่วมมือระหว่างประเทศ
ข้อย่อยที่ 1 ส่งเสริมการกำกับดูแลการพัฒนาเเละบริหารจัดการการท่องเที่ยวอย่างมีประสิทธิภาพ
ข้อย่อยที่ 2 ปรับปรุงกฎหมายข้อบังคับเเละมาตรฐานต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการท่องเที่ยว และการบังคับใช้กฎหมาย อย่างจริงจัง
ข้อย่อยที่ 3 สนับสนุนการลงทุนจากภาคเอกชนเเละการจัดทำศูนย์ข้อมูลสารสนเทศเพื่อการท่องเที่ยว
ข้อย่อยที่ 4 ส่งเสริมความร่วมมือระหว่างประเทศเพื่อการพัฒนาการท่องเที่ยว

คำศัพท์	ความหมาย
สมาชิกของครัวเรือน	หมายถึง บุคคลซึ่งอาศัยอยู่เป็นประจำในครัวเรือน รวมทั้งคนที่เคยอยู่ในครัวเรือนแต่ได้จากไปอยู่ที่อื่นชั่วคราวโดยไม่มีวัตถุประสงค์จะไปอยู่ประจำที่อื่นและมีลักษณะอย่างใดอย่างหนึ่ง ดังนี้ ก. จากไปที่อื่นชั่วคราวไม่เกิน 3 เดือน เช่น ผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาที่โรงพยาบาลหรือผู้ที่ไปบวช (ไม่นับคนในครัวเรือนที่จากไปเพื่อเรียนหนังสือ หรือประกอบอาชีพซึ่งมีที่อยู่ประจําที่อื่น รวมทั้งผู้ต้องโทษ ผู้ถูกเกณฑ์ทหาร และคนไข้ในโรงพยาบาลโรคจิต) ข. จากไปเกิน 3 เดือน แต่ไม่มีที่อยู่อาศัยประจำที่อื่น เช่น ไปทำงานในเรือ เซลล์แมน เป็นต้น ค. จากไปเพื่อศึกษา อบรม ดูงานต่างประเทศไม่เกิน 6 เดือน ง. จากไปทํางานที่อื่นชั่วคราวไม่เกิน 30 วัน นับจากวันไปถึงกำหนดกลับ เช่น ผู้ที่ไปรับจ้าง ตัดอ้อย ฯลฯ นอกจากนี้สมาชิกของครัวเรือนยังรวมถึงผู้ที่มาพักอาศัยอยู่ชั่วคราวเกินกว่า 3 เดือน
การเดินทางท่องเที่ยว	หมายถึง การเดินทางของสมาชิกในครัวเรือนจากถิ่นที่อยู่อาศัยประจำในจังหวัดหนึ่งไปยังสถานที่ที่อยู่ในอีกจังหวัดหนึ่งเป็นการชั่วคราว โดยมีจุดประสงค์เพื่อท่องเที่ยว พักผ่อน เยี่ยมครอบครัว/ญาติมิตร ประชุมหรือสัมมนา เล่นหรือดูกีฬา ประกอบพิธีทางศาสนา รวมทั้งการเดินทางเพื่อไปรับการรักษาตัว หรือประกอบภารกิจอื่นๆ ไม่รวมการเดินทางไปทำงานหรือไปศึกษาเป็นประจำ และการเดินทางไปซื้อสินค้ามาจำหน่าย ผู้เดินทางในลักษณะดังกล่าวข้างต้นจำแนกเป็น 2 ประเภท คือ 1) นักท่องเที่ยว หมายถึง ผู้เดินทางท่องเที่ยวโดยมีการพักค้างคืนอย่างน้อย 1 คืน 2) นักทัศนาจร หมายถึง ผู้เดินทางโดยไม่มีการพักค้างคืน
จำนวนครั้ง/ทริป ของการเดินทาง	หมายถึง รอบระยะเวลาการเดินทางจากจุดเริ่มต้น ณ สถานที่พักอาศัยอยู่ประจำไปยังสถานที่แห่งอื่น ในต่างจังหวัด หรือต่างประเทศจนกระทั่งกลับมายังที่พักอาศัยประจําอีกครั้ง
การท่องเที่ยวเชิงสุขภาพ	หมายถึง การท่องเที่ยวในแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ/แหล่งท่องเที่ยวที่มีกิจกรรมเพื่อการดูแลรักษาสุขภาพ เป็นกิจกรรมสําคัญในการท่องเที่ยวเพื่อการพักผ่อน การเรียนรู้วิธีการรักษาสุขภาพกายและใจ ให้ได้ความเพลิดเพลิน มีความรู้ในการรักษาคุณค่าของคุณภาพชีวิตที่ดี กิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพ แบ่งออกเป็น 2 ลักษณะหลักๆ คือ 1) การท่องเที่ยวเชิงบำบัดรักษาสุขภาพ เช่น การผ่าตัดเสริมความงามหรือทำศัลยกรรมพลาสติก การลดน้ำหนัก การตรวจสุขภาพเบื้องต้น การทำฟันและรักษาสุขภาพฟัน การทำเลสิก การเข้าคอร์สทำ D-tox หรือการล้างพิษในร่างกาย 2) การท่องเที่ยวเชิงส่งเสริมสุขภาพ เช่น การนวดแผนไทย การอบ/ประคบสมุนไพร การอาบน้ำแร่/สปา
การท่องเที่ยวเชิงนิเวศและผจญภัย	หมายถึง การท่องเที่ยวที่คำนึงถึงสิ่งแวดล้อม ซึ่งครอบคลุมถึงการท่องเที่ยวในสถานที่ธรรมชาติ การแสวงหาประสบการณ์ที่แปลกใหม่ท้าทายโดยมีกระบวนการเรียนรู้ร่วมกันของคนในท้องถิ่นและนักท่องเที่ยวที่มีการดำเนินการด้วยความเข้าใจ และอนุรักษ์ธรรมชาติให้ยั่งยืนไปพร้อมกับการทำกิจกรรม ท่องเที่ยวอย่างมีจิตสํานึก - กิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ เช่น การส่องสัตว์ การดูนก การชมผีเสื้อ การนั่งช้าง - การท่องเที่ยวเชิงผจญภัย เช่น การปีนผา/เขา การปั่นจักรยานเสือภูเขา การล่องแก่ง การพายเรือแคนู/เรือคายัค การเที่ยวถ้ำ - กิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงนิเวศและผจญภัย เช่น การเดินป่า การดำน้ำ
การท่องเที่ยวเชิงเกษตร	หมายถึง การเดินทางท่องเที่ยวไปยังพื้นที่ชุมชนเกษตรกรรม สวนเกษตร สวนสมุนไพร ฟาร์มปศุสัตว์และสัตว์เลี้ยง แหล่งเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำต่างๆ สถานที่ราชการ ตลอดจนสถาบันการศึกษาที่มีงานวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตทางเกษตรที่ทันสมัย ฯลฯ เพื่อชื่นชมความสวยงามและได้สัมผัสกับวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของชาวชนบทขนบธรรมเนียม วัฒนธรรม ประเพณี โดยครอบคลุมกิจกรรม เช่น การชมไร่นาต่างๆ การชมสวนผลไม้ การชมสวนดอกไม้/กล้วยไม้ การชมหมู่บ้านไม้ประดับ การชมกระบวนการผลิตใบชา การชมฟาร์มปศุสัตว์ การชมแหล่งเพาะพันธุ์สัตว์น้ำ
การท่องเที่ยวเชิงกีฬา	หมายถึง การเดินทางท่องเที่ยวเพื่อเล่นกีฬา หรือการเข้าร่วมชมกีฬา
การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม	หมายถึง การท่องเที่ยวเพื่อชมสิ่งที่แสดงถึงความเป็นวัฒนธรรมประเพณี วิถีการดำเนินชีวิต ศิลปะทุกแขนง และสิ่งต่างๆ ที่แสดงถึงความเจริญรุ่งเรือง การดำเนินชีวิตของบุคคลในแต่ละยุคสมัย หรือ การเข้าร่วมกิจกรรมที่เน้นศิลปวัฒนธรรม ประเพณี อย่างมีความตั้งใจ
การท่องเที่ยวเชิงศาสนา	หมายถึง การเดินทางท่องเที่ยวไปยังศาสนสถานหรือสถานที่ที่มีความสําคัญทางศาสนา เพื่อเยี่ยมชม การบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ นมัสการเกจิอาจารย์ รวมไปถึงกิจกรรมด้านศาสนา เช่น การนั่งวิปัสสนา กรรมฐาน
การท่องเที่ยวทางเรือ	หมายถึง การท่องเที่ยวโดยมีเรือเป็นพาหนะเดินทาง ด้วยระดับความเร็วที่ไม่มากนักไปตามเส้นทางน้ำที่มีทัศนียภาพที่สวยงาม มีวัตถุประสงค์ เพื่อการพักผ่อนและความเพลิดเพลินจากการเดินทาง เช่น การล่องเรือเพื่อรับประทานอาหาร การล่องเรือสําราญที่มีบริการที่พักบนเรืออย่างครบวงจร หรือการล่องเรือเพื่อชมการแสดงต่างๆ การล่องเรือเพื่อชมวิถีชีวิตและวัฒนธรรมท้องถิ่นต่างๆ และการล่องเรือเพื่อชมความงามของธรรมชาติ เป็นต้น
การท่องเที่ยวในแหล่งที่มนุษย์สร้างขึ้น (นันทนาการและบันเทิง)	เป็นการเดินทางไปท่องเที่ยวยังสถานที่หรือกิจกรรมที่มนุษย์สร้างขึ้น ที่มิได้มีความสำคัญหรือมีความสำคัญน้อยในเชิงประวัติศาสตร์ โบราณคดี ศาสนา หรือวัฒนธรรม แบ่งได้เป็น 6 ประเภทดังนี้ 1) ย่านบันเทิง/แหล่งบันเทิง 2) สวนสัตว์ 3) สวนสนุก 4) สวนสาธารณะ/สวนสาธารณะลักษณะพิเศษ 5) พิพิธภัณฑ์เฉพาะทาง 6) แหล่งท่องเที่ยวเพื่อการศึกษาทางวิทยาศาสตร์/อุตสาหกรรม/ เทคโนโลยี
แหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติ	หมายถึง เกาะ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เขตห้ามล่าสัตว์ป่า จุดชมวิว ซากฟอสซิล ถํ้า ทะเลสาบ/หนอง/บึง ทุ่งดอกไม้และพืชพันธุ์ นํ้าตก นํ้าพุร้อน/บ่อนํ้าร้อน/ธารนํ้าร้อน ปะการัง พรุ/ป่าชายเลน/พื้นที่ชุ่มนํ้า ภูเขา/ธรณีสัณฐานเฉพาะ แม่นํ้า/แก่ง วนอุทยาน ศูนย์วิจัย/สถานีทดลอง ศูนย์ศึกษาธรรมชาติ สวนรุกขชาติ หาดทราย/ชายทะเล และอุทยานแห่งชาติ
แหล่งท่องเที่ยวประเภทประวัติศาสตร์ โบราณวัตถุสถาน และศาสนา	หมายถึง กำแพงเมือง/คูเมือง ชุมชนโบราณ โบราณสถาน/โบราณวัตถุ ประวัติความเป็นมา พระตําหนัก/วัง/พระราชวัง/คุ้ม พิพิธภัณฑ์ ศาสนสถาน ศูนย์ศึกษาประวัติศาสตร์ อนุสาวรีย์/อนุสรณ์สถาน และอุทยานประวัติศาสตร์
แหล่งท่องเที่ยวประเภทศิลปวัฒนธรรม ประเพณี และกิจกรรม	หมายถึง เขื่อน/อ่างเก็บนํ้า โครงการหลวง งานประเพณี จุดผ่านแดน ตลาดนัด/ตลาดสด ไร่/สวนเกษตร/สถานีประมง วิถีชีวิตความเป็นอยู่ ศูนย์วัฒนธรรม ศูนย์หัตถกรรม สวนพฤกษศาสตร์ สวนสัตว์/ศูนย์ฝึกสัตว์/สวนสนุก สวนสาธารณะ/สวนหยอม หมู่บ้าน เหมือง ศูนย์ประชุม ศูนย์การเรียนรู้ และศูนย์กีฬา/กิจกรรมการกีฬาทางบก/ทางน้ำ

• ที่มา : การสำรวจพฤติกรรมการเดินทางท่องเที่ยวของชาวไทย สำนักสถิติเศรษฐกิจและสังคม สำนักงานสถิติแห่งชาติ